In aanloop naar het commissiedebat over criminaliteitsbestrijding en georganiseerde misdaad op 6 februari 2025 luidden de G4-gemeenten (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) en Breda de noodklok. In een position paper benadrukten zij de ontwrichtende effecten van ondermijning op de lokale economie en vroegen zij om meer slagkracht in de strijd tegen criminele netwerken. Kamerleden zochten tijdens het debat naar effectieve maatregelen om de georganiseerde misdaad beter te bestrijden.
Waterbedeffect: criminaliteit verschuift
Een van de grote zorgen in het debat was het waterbedeffect. Kamerleden als Songül Mutluer (GroenLinks-PvdA) en Mirjam Bikker (ChristenUnie) waarschuwden dat intensievere controles in mainports, zoals de Rotterdamse haven, criminelen naar kleinere havens en luchthavens drijven. Bikker pleitte voor structurele financiering van een platform voor kleinere zeehavens om dit effect tegen te gaan. Henri Bontenbal (CDA) vroeg specifiek aandacht voor de kwetsbaarheid van Eindhoven Airport voor drugssmokkel.
Vastgoed als witwasmachine
Criminelen gebruiken vastgoed om illegale inkomsten wit te wassen, en gemeenten hebben onvoldoende middelen om verdachte transacties te blokkeren, stelde Mutluer. Bikker voegde toe dat frauduleuze hypotheken worden ingezet om drugsgeld te verbergen, wat ook de reguliere woningmarkt verstoort. Kamerleden riepen op tot strengere regels rond het deponeren van jaarrekeningen en een versterking van het poortwachtersinstrumentarium voor notarissen.
Meer bevoegdheden voor de Kamer van Koophandel
De rol van de Kamer van Koophandel (KVK) kwam ook ter sprake. Zowel Mutluer als Ingrid Michon-Derkzen (VVD) drongen aan op meer bevoegdheden voor de KVK om dubieuze bedrijven te weren. De gemeenten vroegen om een aanpassing van artikel 5 in het Handelsregisterbesluit, zodat inschrijvingen met malafide bedoelingen beter kunnen worden geweigerd.
Poortwachtersrol van notarissen versterken
Notarissen hebben momenteel beperkte mogelijkheden om verdachte transacties te signaleren en aan te pakken. Meerdere Kamerleden steunden het idee dat notarissen elkaar onderling moeten kunnen waarschuwen over verdachte cliënten. Six Dijkstra (NSC) vroeg zich af of deze informatie ook effectief bij de politie terechtkomt en vroeg om betere samenwerking.
Corruptie en handel in invloed
Mutluer hekelde het feit dat Nederland als enige EU-land handel in invloed niet strafbaar stelt en riep op tot snelle wetgeving. Bikker sloot zich hierbij aan en vroeg de minister om het strafrecht op dit punt uit te breiden. Minister Van Weel gaf aan niet principieel tegen strafbaarstelling te zijn, maar wees erop dat het Openbaar Ministerie (OM) hier nog geen dringende behoefte aan had geuit. Hij verwees naar Europese ontwikkelingen rond een nieuwe anti-corruptierichtlijn die dit mogelijk alsnog verplicht stelt.
Jongeren beschermen tegen criminaliteit
Het weerbaar maken van jongeren tegen criminaliteit kreeg brede steun. Mutluer pleitte voor een landelijke uitrol van succesvolle initiatieven, zoals de inzet van jongerenwerkers op scholen. Boswijk (CDA) wees op de ronselpraktijken van drugscriminelen en benadrukte het belang van betere voorlichting.
Reactie van de minister
Minister Van Weel zegde toe met zijn collega van Economische Zaken te overleggen over een versterking van de KVK en uitbreiding van weigeringsgronden. Hij erkende de risico’s van het grote aantal bedrijfsinschrijvingen op één domicilieadres en gaf aan dat er maatregelen nodig zijn om malafide constructies te bestrijden.
Daarnaast wees hij op nieuwe Europese regels voor gegevensdeling, die notarissen vanaf juli 2027 in staat stellen een 'grijze lijst' bij te houden van verdachte klanten. Hij beloofde in het volgende halfjaarbericht te rapporteren over de mogelijkheden om notarissen en politie beter te laten samenwerken.
Vervolgstappen
Het debat leverde concrete toezeggingen op. Zo komt de minister met een reactie op de kwetsbaarheid van Eindhoven Airport, worden plannen uitgewerkt om ondermijning in kleinere havens te bestrijden en wordt onderzocht hoe notarissen en politie effectiever informatie kunnen delen.
