Transparantie: dagelijkse kost voor bestuurders, politici en ambtenaren

Het openbaar bestuur wil transparanter werken, maar blijft nogal eens steken op juridische kaders voor openbaarheid en inzage. Dat is veel werk in de uitvoering, en burgers en bedrijven krijgen vaak niet het antwoord op de vragen die ze stellen. Wat er misgaat, is dat de roep om controle alleen maar groter wordt. De ROB stelt dat een perspectiefwisseling noodzakelijk is: niet alleen redeneren vanuit juridische eisen, maar veel meer vanuit de informatiebehoeften van burgers, bedrijven en volksvertegenwoordigers.

Alertheid

Transparantie vraagt een voortdurende alertheid op hoe en wanneer verantwoording af te leggen en controleerbaar te zijn; pas dan heeft transparantie betekenis voor het openbaar bestuur en de democratie. Daarbij gaat het erom dat de overheid niet alleen informatie openbaar maakt vanuit wettelijke verplichtingen, maar vooral actief en gericht inzicht biedt in het eigen handelen.

Vier pijlers

Gerichte actieve informatievoorziening – Het openbaar bestuur deelt uit eigen beweging gerichte en begrijpelijk informatie.

Politiek-bestuurlijk vakmanschap – Bestuurders en volksvertegenwoordigers zien het uit eigen beweging afleggen van verantwoording als hun kerntaak, niet als risico.

Ambtelijk vakmanschap met loyale tegenspraak – Ambtenaren kunnen kritisch en onafhankelijk adviseren over verschillende beleidsopties.

Ruimte voor vertrouwelijkheid met verantwoording achteraf – Bepaalde beraadslagingen zijn besloten, als daar later maar helder verantwoording over wordt afgelegd.