Bedrijven waarschuwen: EU versoepelt duurzaamheidswet tot juridisch moeras

Uit de WEA CS3D Business Survey 2025, uitgevoerd door duurzaamheidsorganisatie WeAreEurope in samenwerking met Wageningen University en het Jean Monnet Centre of Excellence on Corporate Sustainability and Human Rights Law, blijkt echter dat de recente Omnibus-hervorming van de Europese Commissie veel scepsis oproept.

Wat bedoeld was als een vereenvoudiging van de wet, wordt door veel bedrijven gezien als een verzwakking van de duurzaamheidsagenda én als een bron van juridische onzekerheid.

Belangrijkste bevindingen

De enquête onder meer dan 150 bedrijven uit 21 Europese landen laat zien dat duurzaamheid bij ondernemingen wel degelijk leeft, maar dat ze heldere en consistente wetgeving missen.

• Slechts een derde van de bedrijven valt momenteel onder nationale due diligence-wetgeving, maar 77% voert vrijwillig due diligence uit, wat wijst op groeiend verantwoordelijkheidsbesef voorbij de wettelijke plicht.
• Toch worstelen veel organisaties met de systematische integratie ervan: risicoanalyses zijn vaak fragmentarisch of beperkt tot specifieke sectoren.
• Gebrek aan duidelijke richtlijnen, onvoldoende interne expertise en beperkte praktische ondersteuning vormen de grootste obstakels – vooral voor kleinere bedrijven.
• Opvallend is dat 37% van de bedrijven die due diligence toepassen daar al concrete voordelen van ervaart, zoals het tijdig signaleren van mensenrechten- of milieurisico’s.

Kritiek op de Omnibus-hervorming

De Omnibus-voorstellen van de Europese Commissie, die de CS3D moeten “vereenvoudigen”, stuiten op breed verzet.

• 63% van de respondenten is ontevreden over de Omnibus-versie van de CS3D, tegenover slechts 19% bij het oorspronkelijke voorstel.
• Meer dan 60% verzet zich tegen het schrappen van essentiële bepalingen, zoals minimale boetes, verplichte beëindiging van relaties bij ernstige misstanden, en de uitzonderingspositie voor de financiële sector.
• Ook is 74% het oneens met de verlenging van de evaluatieperiode van één naar vijf jaar.

Hoewel sommige elementen — zoals het verminderen van juridische versnippering tussen lidstaten — positief worden ontvangen, zien veel bedrijven de hervorming vooral als een stap terug. Een meerderheid (53%) is bovendien tegen het beperken van due diligence tot enkel rechtstreekse leveranciers van grote bedrijven.

Concurrentievoordeel en Europese gelijkheid

Ondanks de kritiek ziet bijna de helft van de bedrijven de CS3D als een concurrentievoordeel voor Europese ondernemingen. Slechts 11% beschouwt de richtlijn als een probleem.
Volgens de survey vinden bedrijven due diligence niet alleen noodzakelijk voor risicobeheersing, maar ook nuttig voor reputatie, toegang tot duurzame financiering en veerkracht van hun keten.

Een overweldigende 96% van de respondenten vindt bovendien dat niet-Europese bedrijven die actief zijn binnen de EU aan dezelfde regels moeten voldoen — om een gelijk speelveld te waarborgen.

In Nederland liggen de cijfers zelfs nog hoger:

• 69% van de Nederlandse bedrijven vindt dat due diligence over de volledige waardeketen wettelijk verplicht moet zijn.
• 62% ziet CS3D als een concurrentievoordeel.
• 69% wil dat de oorspronkelijke wetgeving behouden blijft en niet wordt uitgehold.

Oproep tot duidelijkheid en praktische ondersteuning

Ondernemingen pleiten niet voor minder, maar voor betere regelgeving. Ze vragen de EU om:

• sectorspecifieke richtlijnen in plaats van abstracte wetgeving,
• digitale tools en sjablonen om processen te ondersteunen,
• een sterkere koppeling tussen CS3D en de rapportageverplichtingen uit de CSRD,
• en praktijkgerichte trainingen die verder gaan dan louter juridische compliance.

Waarschuwing: Omnibus brengt ‘paralyse en juridisch moeras’

De enquête laat een duidelijke waarschuwing horen: uitstel en versoepeling van de regels betekenen volgens veel bedrijven juist méér onzekerheid, hogere kosten en verlies aan legitimiteit.
Respondenten vrezen dat de hervormingen leiden tot juridische paralyse en versnippering, waardoor de duurzaamheidstransitie vertraagt en investeringen in innovatie onder druk komen te staan.

Vooral kleine en middelgrote ondernemingen benadrukken dat ze onevenredig zwaar worden getroffen door de administratieve lasten en pleiten voor gefaseerde invoering en meer gerichte ondersteuning.

Volgende stappen in Brussel

Het Europees Parlement bespreekt het Omnibus-dossier tijdens de plenaire vergadering van 12 en 13 november. Als het Parlement instemt, gaat het voorstel de laatste triloogfase in met de Raad en de Commissie. De definitieve tekst van de CS3D – en daarmee de toekomst van duurzaam bestuur in Europa – wordt naar verwachting tegen het einde van dit jaar vastgesteld.