Rabobank ligt onder vuur na de aankondiging van het Openbaar Ministerie dat de bank strafrechtelijk wordt vervolgd wegens vermoedelijke, structurele overtredingen van de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft). Tegelijkertijd wijst de bank op de inspanningen die de afgelopen jaren zijn geleverd om financiële criminaliteit tegen te gaan en de rol als poortwachter van het financiële systeem te versterken.
Het OM stelt dat Rabobank tussen 2016 en 2021 structureel tekort is geschoten in het uitvoeren van klantonderzoek en het melden van verdachte transacties. De zaak volgt op een eerder onderzoek dat in 2022 werd gestart, nadat De Nederlandsche Bank (DNB) in 2021 ernstige tekortkomingen vaststelde in de witwascontroles van de bank. Pogingen tot een schikking zijn mislukt, waardoor de zaak nu aan de rechter wordt voorgelegd.
Rabobank geeft aan in diezelfde periode aanzienlijke stappen te hebben gezet om financieel-economische criminaliteit effectiever te bestrijden. Sinds 2016 zijn werkzaamheden rond klantonderzoek en transactiemonitoring hervormd en vanaf 2023 wereldwijd gecentraliseerd. In 2022 werd binnen de groepsdirectie een aparte functie in het leven geroepen om de FEC-aanpak (Financiële en Economische Criminaliteit) verder te versterken. Eind 2024 waren wereldwijd ongeveer 8.000 medewerkers actief op dit terrein.
Om verdachte transacties sneller te kunnen signaleren, is ingezet op automatisering en geavanceerde analysemethoden. Zo worden veranderingen in het handelsregister automatisch verwerkt en speelt kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in het monitoren van transacties. Deze technologie moet bijdragen aan efficiëntere controles, met minder onnodige impact op klanten.
Ook is geïnvesteerd in publiek-private samenwerking. Volgens de bank is nauwe afstemming met andere financiële instellingen, toezichthouders, de politie en de Financial Intelligence Unit (FIU) essentieel om signalen van misbruik effectief te herkennen en gezamenlijk op te treden tegen ondermijnende criminaliteit.
Het grootste deel van het herstelprogramma, dat sinds 2021 in overleg met DNB is opgesteld, is volgens Rabobank inmiddels afgerond. In de komende periode wordt gewerkt aan het afronden van resterende onderdelen en het structureel borgen van kwaliteitsnormen in de werkwijze.
De zaak tegen Rabobank volgt op vergelijkbare vervolgingen van andere Nederlandse grootbanken. Zowel ING als ABN Amro betaalden eerder hoge schikkingsbedragen vanwege vergelijkbare tekortkomingen in hun anti-witwasbeleid. Die zaken vormden de aanleiding voor brede investeringen in compliance en risicobeheersing in de sector.
Tegelijkertijd groeit de kritiek op de wijze waarop banken omgaan met klanten in het kader van deze regelgeving. Duizenden rekeninghouders zijn de afgelopen jaren afgesloten, soms zonder concrete verdenking, omdat instellingen zich “niet comfortabel” zouden voelen bij de klantrelatie. Critici wijzen op het spanningsveld tussen wettelijke verplichtingen en de bescherming van klantrechten, waaronder privacy.
De vervolging van Rabobank roept ook de vraag op of de juridische druk niet ten koste gaat van maatwerk en proportionaliteit. DNB spreekt inmiddels van een streven naar een meer risicogebaseerde benadering, waarbij de focus ligt op daadwerkelijk verhoogde risico’s. Of banken die ruimte ook daadwerkelijk durven te benutten, blijft onzeker zolang het risico op strafvervolging blijft bestaan.
Het is nu aan de rechter om zich uit te spreken over de zaak. De uitkomst zal naar verwachting niet alleen bepalend zijn voor Rabobank, maar ook invloed hebben op hoe andere financiële instellingen hun poortwachtersrol in de toekomst invullen.
