Het Netwerk van Publieke Dienstverleners (NPD) concludeert in de nieuwste NPD-monitor dat veel politieke partijen in hun verkiezingsprogramma’s te weinig aandacht besteden aan de uitvoerbaarheid en eenvoud van beleid. Volgens het netwerk ontbreekt in tal van programma’s een samenhangende visie op hoe publieke organisaties beleid daadwerkelijk kunnen uitvoeren, en hoe regelgeving begrijpelijk blijft voor burgers.
De monitor vergelijkt de partijstandpunten op thema’s als gegevensdeling, digitale dienstverlening en toezicht, onderwerpen die volgens het NPD cruciaal zijn voor een goed functionerende overheid. Uit de analyse blijkt dat politieke partijen vaak wel ambitieuze beleidsdoelen formuleren, maar zelden ingaan op hoe die in de praktijk werkbaar moeten worden gemaakt.
Veel partijen onderkennen dat de huidige wet- en regelgeving te complex is. De VVD wil bijvoorbeeld het belasting- en toeslagenstelsel eenvoudiger maken en pleit voor minder overlappende regelgeving, ook op Europees niveau. D66 richt zich op vereenvoudiging van wet- en regelgeving om uitvoerbaarheid te versterken. De ChristenUnie wil dat een zogenoemd “Kafkateam” bestaande uit uitvoeringsambtenaren en juristen met de “stofkam door de wetgeving” gaat om overbodige en dubbelzinnige regels te schrappen.
Aan progressieve zijde stelt GroenLinks-PvdA dat ingewikkelde regels bijdragen aan wantrouwen in de overheid, en dat beleid rechtvaardiger en begrijpelijker moet worden gemaakt. De SP wil het toeslagenstelsel volledig afschaffen en de inkomens verhogen om zorg, wonen en kinderopvang betaalbaarder te maken. Ook NSC en CDA vinden dat het huidige stelsel te ingewikkeld is, en pleiten voor hervorming van belastingen en toeslagen richting eenvoud en transparantie.
Volgens het NPD staan digitalisering en gegevensuitwisseling steeds vaker op de politieke agenda, maar ontbreekt het in veel programma’s aan concrete maatregelen. Partijen erkennen het belang van een betrouwbare en veilige digitale overheid, maar kijken verschillend naar de uitvoering. Waar de VVD en D66 vooral focussen op efficiëntie en technologisch vertrouwen, benadrukken BBB en NSC het belang van een mensgerichte aanpak en herstel van vertrouwen tussen overheid en burger.
Het NPD wijst erop dat het succes van digitalisering valt of staat met uitvoerbare wetgeving, goede gegevensdeling en professionele samenwerking tussen uitvoering, beleid en politiek. Alleen als het beleid uitvoerbaar is, burgers eerlijk worden behandeld en systemen begrijpelijk blijven, kan de overheid volgens het netwerk geloofwaardig functioneren.
De NPD-monitor mondt uit in een oproep tot meer samenwerking tussen uitvoeringsorganisaties, politiek en beleid, gebaseerd op vijf kernvoorwaarden: stabiliteit in financiering, onafhankelijk toezicht, vereenvoudiging van het systeem, betere gegevensdeling en zorgvuldige digitalisering. Die principes vormen volgens het netwerk de basis voor herstel van vertrouwen in de overheid en voor een duurzame, mensgerichte publieke dienstverlening.
Met deze analyse nodigt het NPD politieke partijen uit om verder te kijken dan beleidsambitie alleen: de uitvoerbaarheid, eenvoud en begrijpelijkheid van beleid moeten het uitgangspunt zijn voor elke politieke hervorming. Alleen dan kan, aldus het netwerk, de overheid “eerlijk, uitvoerbaar en geloofwaardig” functioneren in het digitale tijdperk.
