Het Europees Parlement wil dat het volgende meerjarenbudget van de Europese Unie (2028-2034) aanzienlijk ambitieuzer wordt dan het huidige. Een meerderheid van de begrotingscommissie van het EP stemde woensdag in met een rapport dat de visie van het Parlement uiteenzet. Volgens de Europarlementariërs is het huidige uitgavenplafond van 1 procent van het gezamenlijke bruto nationaal inkomen van de 27 lidstaten onvoldoende om de groeiende uitdagingen en verwachtingen aan te kunnen.
Hogere uitgaven nodig
De Commissie Begrotingen wijst op een veranderende wereldorde, waarbij de Verenigde Staten zich meer terugtrekken uit hun internationale rol. Hierdoor moet Europa zelf meer verantwoordelijkheid nemen, onder andere in de aanpak van de oorlog in Oekraïne, het versterken van de economische weerbaarheid en concurrentiekracht, en het bestrijden van de klimaat- en biodiversiteitscrisis.
Fonds voor concurrentiepositie en defensie
Het Parlement is kritisch over het voorstel van de Europese Commissie om bestaande programma’s samen te voegen in een zogenaamd Concurrentievermogenfonds. Europarlementariërs pleiten in plaats daarvan voor een nieuw, doelgericht fonds dat publieke en private investeringen stimuleert met behulp van EU-garanties, geïnspireerd op het succes van InvestEU en het Innovatiefonds. Ook willen de parlementsleden fors meer geld uittrekken voor defensie, in het kader van een bredere Europese veiligheidsaanpak. Tegelijkertijd onderstrepen zij dat dit niet mag leiden tot bezuinigingen op sociale of milieugerichte uitgaven.
Meer zeggenschap en transparantie
Het EP verzet zich tegen het idee om het model van “één nationaal plan per lidstaat”, zoals gebruikt bij het coronaherstelfonds, te herhalen in het toekomstige begrotingsbeleid. Volgens de commissie is meer transparantie nodig en moeten regionale en lokale overheden nauwer worden betrokken. Daarnaast moet het Parlement volledige democratische controle behouden over de besteding van EU-geld.
Flexibiliteit en rechtsstatelijkheid
Volgens het rapport moet de nieuwe meerjarenbegroting voldoende flexibiliteit bieden om snel op crisissen te kunnen reageren. Er moeten speciale instrumenten komen voor rampenhulp en onvoorziene omstandigheden. Tegelijkertijd willen de parlementsleden dat de toegang tot EU-gelden afhankelijk blijft van naleving van de rechtsstaat en EU-waarden. Er moet een ‘slim’ conditionaliteitsmechanisme komen, zodat burgers niet de dupe worden van hun nationale regeringen.
Gezamenlijk lenen en nieuwe inkomsten
Het Parlement pleit voor een duidelijke scheiding tussen de afbetaling van schulden uit het coronaherstelfonds (NextGenerationEU) en reguliere uitgaven. Nieuwe eigen middelen voor de EU zijn nodig om de hogere uitgaven op een duurzame manier te financieren. Gezamenlijk lenen blijft volgens de commissie een legitiem instrument bij grensoverschrijdende crisissituaties zoals defensie en veiligheid.
Volgende stappen
De plenaire vergadering van het Europees Parlement stemt naar verwachting in mei over het rapport. Daarmee legt het Parlement zijn eisenpakket op tafel voor de komende onderhandelingen met de Europese Commissie en de lidstaten. De Commissie presenteert in juli haar voorstel voor de nieuwe meerjarenbegroting.
