Defensie onder vuur: oud-ambtenaar opgepakt, NAVO-aanbestedingen onderwerp van corruptiezaak
Vorige week vonden in zowel Nederland als België arrestaties plaats als onderdeel van een internationaal onderzoek naar corruptie bij defensieaanbestedingen binnen de NAVO. In Nederland werd onder andere een oud-ambtenaar van Defensie opgepakt. De zaak zou gaan om fraude rondom defensieaankopen in NAVO-landen. De defensiesector is kwetsbaar voor corruptie en omkoping bij aanbestedingen. Ook bij de geplande grote opschaling van defensie blijft het naleven van de transparantieregels cruciaal.
Transparency International 20 mei 2025
In totaal werden er maandag 5 personen opgepakt, waarvan een inmiddels is vrijgelaten. In Nederland werden drie mensen opgepakt, waaronder een oud-medewerker van Defensie. De oud-ambtenaar werd opgepakt op Schiphol. Hij zou zich hebben laten omkopen
bij het sluiten van nieuwe aankoopcontracten. De man was als Hoofd Inkoop actief bij het munitiebedrijf van het Nederlandse leger, en verantwoordelijk voor de munitievoorraden van Nederland. In interne interviews vertelde de man enthousiast hoe
de start van de oorlog in Oekraïne zijn werk zeer had veranderd. Na jarenlange bezuiniging bij defensie zijn er miljarden opzij gezet voor defensie en is er snelheid geboden bij het sluiten van nieuwe contracten.
Fraude bij aanbestedingen NAVO
In België werden
nog twee andere personen opgepakt. Ook in Spanje en Luxemburg wordt op dit moment onderzoek gedaan. Volgens de Belgische politie draait de zaak om
fraude bij de NATO Support & Procurement Agency. Het agentschap begeleidt de defensieaankopen van de NAVO-landen. NAVO-medewerkers zouden vertrouwelijke informatie hebben geleverd aan bedrijven die drones en munitie produceren.
Gebrek aan transparantie
Eerder waarschuwde Transparency International Nederland voor het gebrek aan transparantie en toezicht bij aanbestedingen bij Defensie. Uit de
Government Defence Integrity Index van Transparency International bleek enkele jaren geleden dat
Nederland slecht scoort op het gebied van transparantie rond aanbestedingen. Gezien de hoge financiële waarde van contracten en de veiligheidsbelangen, is toezicht op defensie-aanbestedingen van cruciaal belang. Uit het onderzoek bleek echter dat het parlementaire toezicht op defensieaanbestedingen tekortschiet, mede door een gebrek aan expertise en tijd bij parlementsleden. Vorig jaar bleek dat het ministerie van Defensie in 2023 bij
meer dan 30 aankopen van zowel de aanbestedingsregels als de geldende uitzonderingsbepalingen was afgeweken. In totaal werd bij deze aankopen meer dan 100 miljoen euro uitgegeven.
Daarnaast werden in de
Government Defence Integrity Index ook problemen vastgesteld rond
de meldcultuur binnen de Nederlandse defensie. De mogelijkheid misstanden veilig te kunnen melden is essentieel voor het voorkomen en bestrijden van corruptie, én het verhogen van de veiligheid. Melders van misstanden moeten hierbij voldoende bescherming krijgen na het doen van een melding.
Saillante overstap van defensie naar drone-producent
Afgelopen weekend
publiceerde het Algemeen Dagblad over de saillante overstap van Joost Tuinman, plaatsvervangend commandant van de Nederlandse Taskforce Drones bij Defensie, die als projectleider aan de slag gaat voor een commercieel bedrijf dat drones gaat produceren. De militair is ook de tweelingbroer van de staatssecretaris van Defensie, die voor miljoenen euro’s aan drones gaat kopen. Betrokkenen zien geen probleem.
Verschillende experts op het gebied van openbaar bestuur zien wel degelijk een probleem. Transparency International Nederland reageert in het AD teleurgesteld over de reacties van het bedrijf en de staatssecretaris. “Politici en ook hoge (defensie-)ambtenaren zouden moeten meewegen dat zelfs de schijn van belangenverstrengeling buitengewoon schadelijk kan zijn. Wij verwachten dat Defensie openheid geeft over hoe dat voorkomen wordt en of er onderzoek is gedaan naar mogelijke integriteitsrisico’s, bijvoorbeeld over het delen van gevoelige defensie-informatie”, aldus Bart Vollebergh.
Effectieve opschaling van defensie
Zeker nu er flink wordt geïnvesteerd in Defensie, is het belangrijk de transparantie bij aanbestedingen te waarborgen en corruptie tegen te gaan. Gezien de traditie – en regelmatige noodzaak – van geheimhouding binnen defensie, is de sector kwetsbaar voor corruptie. Ook draait het bij aanbestedingen in defensie bijna uitsluitend om langlopende contracten en hoge aankoopsommen. Dit alles maakt transparantie en toezicht extra belangrijk. Omkoping en andere vormen van beïnvloeding bij aanbestedingen schaden de effectiviteit van de opschaling, en bedreigen de veiligheid bij de Nederlandse strijdkrachten.
