Cybercrime steeds sluwer: AI en internationale netwerken maken opsporing moeilijker
De Nederlandse overheid voert de strijd tegen cybercriminaliteit op. In een voortgangsbrief aan de Tweede Kamer onderstreept het ministerie van Justitie en Veiligheid dat een integrale aanpak noodzakelijk is om de steeds complexere en grensoverschrijdende digitale dreigingen het hoofd te bieden. Cybercrime vormt volgens het ministerie een directe bedreiging voor de samenleving, economie en nationale veiligheid.
Ministerie van Justitie en Veiligheid 30 juni 2025
Uit cijfers van het CBS blijkt dat vorig jaar 16 procent van de Nederlanders slachtoffer werd van online criminaliteit, zo’n 2,4 miljoen mensen. In 600.000 gevallen ging het om hacking. Hoewel dit aantal iets lager ligt dan in 2023, neemt volgens de NCTV vooral de professionaliteit van aanvallen toe. Ransomware blijft een belangrijk verdienmodel voor criminelen waarbij gestolen data wordt gebruikt voor afpersing.
De inzet van kunstmatige intelligentie (AI) maakt het dreigingsbeeld nog urgenter. Criminelen gebruiken AI steeds vaker om aanvallen te automatiseren, beveiligingssystemen te omzeilen en overtuigende phishingcampagnes op te zetten. Tegelijk is de toegang tot cybercrime eenvoudiger geworden. Via het dark web en platforms als Telegram zijn kant-en-klare tools en handleidingen breed beschikbaar. Technische kennis is nauwelijks nog vereist.
Overheidsmaatregelen: bewustwording en bescherming
Om burgers en bedrijven weerbaarder te maken, investeert het kabinet stevig in preventie. Campagnes als “Laat je niet interneppen” en “Dubbel beveiligd is dubbel zo veilig” moeten het bewustzijn vergroten. Ook komt er deze zomer een pilot met een zogeheten Anti Phishing Shield (APS) in samenwerking met KPN. Het systeem is geïnspireerd op een Belgisch model dat al miljoenen pogingen tot phishing wist te blokkeren.
Internationale samenwerking bij opsporing
De opsporing van cybercriminelen blijft ingewikkeld, mede vanwege de internationale aard van veel netwerken. Toch zijn er volgens het ministerie aanzienlijke successen geboekt. Zo leidde Operation Endgame tot de ontmanteling van honderden criminele servers en de arrestatie van meerdere hoofdverdachten. Tijdens een vervolgactie in mei werden nog eens 300 servers uitgeschakeld en miljoenen aan cryptovaluta in beslag genomen.
Nieuwe instrumenten: sancties en publiek-private samenwerking
Ook Operation Magnus, gericht op zogenoemde infostealers – malware die wachtwoorden en bankgegevens steelt – leverde resultaat op. Via internationale samenwerking wist de politie zowel de technische infrastructuur als bijbehorende Telegramaccounts uit de lucht te halen.
Naast klassieke opsporing wordt ingezet op het verstoren van criminele netwerken. Een belangrijk instrument hierbij is de Europese sanctielijst. Op Nederlands initiatief zijn in 2024 voor het eerst cybercriminelen gesanctioneerd met reisverboden en bevriezing van tegoeden. Tegelijk wordt intensiever samengewerkt met private partijen zoals in Project Melissa en het nieuwe programma Cyclotron dat de digitale weerbaarheid van organisaties moet versterken.
Financiële aanpak en regulering cryptodiensten
Ook de financiële kant van cybercrime krijgt aandacht. Dankzij samenwerking met onder meer de FIOD en de VS zijn miljoenen aan cryptovaluta opgespoord en twee malafide cryptodiensten ontmanteld. De sinds december 2024 geldende EU-verordening
Transfer of Funds verplicht cryptodienstverleners nu om identiteit en transactiegegevens te registreren.
Nederlandse hostingsector onder de loep
De overheid kijkt verder naar misbruik in de Nederlandse hostingsector. Ondanks de goede reputatie wordt Nederland soms gebruikt voor zogenoemde bulletproof hosting. Maatregelen in overweging zijn onder meer een wettelijke
Ken je klant plicht voor hostingproviders, strengere classificaties via SBI-codes en meer internationale samenwerking rond abusebestrijding.
Wetgeving in ontwikkeling
Op wetgevend vlak wordt gewerkt aan de evaluatie van de Wet Computercriminaliteit III die politie en justitie hackbevoegdheden geeft. Daarnaast ligt er een wetsvoorstel voor de implementatie van het Europese e-evidencepakket dat aanbieders van digitale diensten verplicht om grensoverschrijdend digitaal bewijs te verstrekken.
Aanpak Telegram na zorgen over illegale content
Tot slot wordt ook het platform Telegram aangepakt na Kamervragen over de verspreiding van illegale content zoals zogeheten bangalijsten. Dankzij bemiddeling van toezichthouder ACM zijn deze inmiddels verwijderd. Telegram heeft toegezegd nauwer samen te werken met meldpunt Offlimits voor snellere verwijdering van strafbare inhoud.
De strijd tegen cybercriminaliteit blijft dynamisch, aldus het ministerie. Door te blijven investeren in preventie, opsporing en internationale samenwerking wil Nederland digitaal veilig blijven in een steeds complexer speelveld.
Download hier een overzicht van de preventieactiviteiten
