Wat mogen burgers weten van interne beleidsopvattingen?
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft staatsraad advocaat-generaal Peter Wattel gevraagd om een juridische conclusie over de uitleg van een belangrijke bepaling uit de Wet open overheid (Woo). Het gaat om artikel 5.2, derde lid, dat bestuursorganen verplicht om persoonlijke beleidsopvattingen openbaar te maken – mits deze niet tot personen herleidbaar zijn – wanneer het gaat om documenten die zijn opgesteld voor formele bestuurlijke besluitvorming.
Raad van State 16 mei 2025
Deze bepaling raakt direct aan de balans tussen transparantie en intern beraad binnen overheidsorganisaties. Een goede uitleg is daarom essentieel voor een zorgvuldige en rechtstatelijke uitvoering van de Woo.
Aanleiding: hoger beroep van gemeente Nunspeet
De aanleiding is een lopend hoger beroep van het college van burgemeester en wethouders van Nunspeet. In januari 2024 oordeelde de rechtbank Gelderland dat een memo van een ambtenaar aan de wethouder openbaar moest worden gemaakt. De memo was volgens de rechtbank niet alleen bedoeld voor intern beraad, maar ook voor formele besluitvorming. Volgens de rechtbank had het college onvoldoende uitgelegd waarom openbaarmaking het interne overleg onevenredig zou schaden. De gemeente is het daar niet mee eens en ging in hoger beroep.
Kern van het juridische probleem
De zaak draait om hoe breed artikel 5.2, derde lid, van de Woo moet worden uitgelegd. Deze bepaling is toegevoegd via een amendement en verplicht bestuursorganen om persoonlijke beleidsopvattingen openbaar te maken als die een rol spelen bij formele besluiten. Maar wanneer is daar precies sprake van? En wanneer mag de overheid toch weigeren omdat het interne overleg in het gedrang komt?
De voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak heeft de staatsraad advocaat-generaal gevraagd om deze vragen in een juridische conclusie te beantwoorden:
Wat betekent ‘formele bestuurlijke besluitvorming’ precies in de context van de Woo?
In welke gevallen wordt het interne beraad onevenredig geschaad bij openbaarmaking?
Wat betekenen deze inzichten concreet voor de zaak van de gemeente Nunspeet?
Wat is een conclusie?
Een conclusie is een juridisch advies dat helpt bij de duiding van wetgeving en bijdraagt aan de rechtsontwikkeling. De advocaat-generaal plaatst de rechtsvraag in een bredere context, weegt eerdere uitspraken en kan aanbevelen om bestaande rechtspraak te verduidelijken of aan te passen.
Vervolg van de procedure
De zaak is op 14 oktober 2024 behandeld door de Afdeling bestuursrechtspraak. De conclusie van staatsraad Wattel wordt verwacht op 9 juli 2025 en wordt diezelfde dag openbaar gemaakt via de website van de Raad van State. Daarna kunnen betrokken partijen schriftelijk reageren. Uiteindelijk zal de Afdeling uitspraak doen.
