Voorbereid op elk scenario: weerbaarheid op lokaal niveau
De VNG heeft de Handreiking weerbaarheid en veerkracht op lokaal niveau ontwikkeld. Het doel van deze handreiking is om gemeenten te ondersteunen bij het beter voorbereiden op langdurige verstoringen en crises. Zo kunnen risico’s beperkt worden en herstel en aanpassing sneller plaatsvinden.
VNG 27 augustus 2025
De adviezen in
de handreiking zijn praktisch van aard en bedoeld als eerste, minimale basis voor gemeenten. De handreiking is via
een ledenbrief aan alle gemeenten beschikbaar gesteld.
Van drinkwater tot democratische besluitvorming
Centraal in de handreiking staat een overzicht van maatregelen op lokaal niveau, verdeeld over zes pijlers:
Eigen continuïteit
Crisisorganisatie
Vitale voorzieningen
Sociaal weefsel
Zelfredzaamheid van inwoners en organisaties
De samenleving als overkoepelend systeem
De onderwerpen variëren van het waarborgen van drinkwatervoorziening en het inrichten van noodsteunpunten tot het behouden van democratische besluitvorming. De handreiking is ontwikkeld in nauwe samenwerking met veiligheidsregio’s en sluit aan bij de NAVO-weerbaarheidsdoelstellingen, de Europese paraatheidsstrategie en kabinetsbrieven over civiele weerbaarheid.
Maatregelen voor elke fase van een crisis
In totaal omvat de handreiking 41 maatregelen. Bij iedere maatregel is aangegeven in welke fase van een crisis deze van toepassing is: de koude fase, de warme fase binnen 72 uur, de warme fase na 72 uur of de nafase. Ook staat vermeld wie de eerstverantwoordelijke partij is en welke partners kunnen ondersteunen, zoals veiligheidsregio’s, ministeries, maatschappelijke organisaties, woningcorporaties en vrijwilligers.
Elke maatregel bevat achtergrondinformatie, samenwerkingssuggesties en verwijzingen naar relevante instrumenten en praktijkvoorbeelden. Gemeenten kunnen deze richtlijnen vertalen naar hun eigen situatie en waar nodig aanvullen of prioriteren op basis van lokale behoeften.
Gemeenten: sleutelrol in maatschappelijke weerbaarheid
Geopolitieke spanningen, hybride dreigingen, klimaatverandering en de kwetsbaarheid van vitale voorzieningen maken het versterken van maatschappelijke weerbaarheid en veerkracht essentieel. Gemeenten spelen hierin een centrale rol, omdat crises – zoals stroomuitval, overstromingen of hybride dreigingen – in eerste instantie lokaal impact hebben.
