VNG: ‘Voorstellen aanpassing Financiële verhoudingswet stap vooruit, maar ook gemiste kansen’

De Financiële verhoudingswet regelt hoe het rijk gemeenten en provincies financieel ondersteunt. Omdat wijzigingen in deze wet directe gevolgen hebben voor gemeenten, is de VNG formeel geconsulteerd.

Positief over nieuwe fondsuitkering

De VNG is positief over de introductie van de bijzondere fondsuitkering (BFU), een nieuwe uitkeringsvorm die bestaande regelingen moet vervangen. De BFU biedt kansen om heldere afspraken te maken tussen rijk en gemeenten over doelen die aan de uitkering zijn gekoppeld. De praktijk zal moeten uitwijzen hoe effectief dit instrument daadwerkelijk is.

De VNG benadrukt wel dat er heldere grenzen moeten komen voor het gebruik van de BFU. Ook waarschuwt de vereniging voor te veel administratieve druk of dwingende afspraken. Vertrouwen moet het uitgangspunt zijn. Daarom pleit de VNG voor extra waarborgen en een duidelijke toetsende rol van fondsbeheerders, met name de minister van BZK.

Kritiek op voorstellen rond specifieke uitkeringen

Naast de BFU doet het ministerie ook voorstellen over de Specifieke Uitkering (SPUK), de verdeling en normering van het gemeentefonds. De VNG is positief over voorstellen die de administratieve lasten verlichten, zoals forfaitaire bedragen. Maar het voorstel om tijdelijke SPUK’s tot vijf jaar in te voeren via een ministeriële regeling, zonder betrokkenheid van de Raad van State, krijgt geen steun. De VNG vindt dat dergelijke besluiten hogere regelgeving vereisen, zeker als er bestedingsverplichtingen voor gemeenten aan verbonden zijn.

Gemiste kansen bij verdeling en normering

De VNG is kritisch over de losse voorstellen voor verdeling en normering van het gemeentefonds. Omdat gemeenten hier onvoldoende bij zijn betrokken, is een kans gemist om de hele wet grondiger te verbeteren. Een gemiste mogelijkheid is bijvoorbeeld het invoeren van een vorm van geschillenbeslechting tussen rijk en gemeenten, zoals bij meningsverschillen over artikel 108, lid 3 van de Gemeentewet. Een onafhankelijk oordeel zou veel tijd en frustratie kunnen besparen.

Ook pleit de VNG voor betere monitoring van de balans tussen gemeentelijke taken en de beschikbare middelen. Verder zou de minister van BZK medeondertekenaar moeten zijn van wetsvoorstellen die gemeenten direct raken. De VNG voelt zich hierin gesteund door de Raad voor het Openbaar Bestuur, die zich in haar eigen consultatiereactie eveneens kritisch heeft uitgelaten.

Lees hier de volledige reactie van de VNG op de consultatie