Cybercriminelen gaan steeds geraffineerder te werk bij het selecteren van hun slachtoffers en bij het bepalen van de hoogte van het losgeldbedrag. Zo zoeken ze gericht naar bedrijven uit sectoren die veel betalen en vragen ze meer losgeld als een bedrijf verzekerd is. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Tom Meurs, specialist cybercriminaliteit bij de politie, nadat hij meer dan 500 ransomware-incidenten tussen 2019 en 2023 bij het mkb onderzocht.
Criminelen speuren naar cyberverzekering en back-ups
Een van de opvallendste conclusies uit het onderzoek is dat bedrijven met een cyberverzekering gemiddeld 2,8 keer meer losgeld betalen dan bedrijven zonder verzekering. Cybercriminelen proberen bewust te achterhalen of een bedrijf verzekerd is. Tom licht toe: "Zodra ze toegang hebben verkregen tot een systeem, gaan ze actief op zoek naar documenten met namen als
‘insurance’ of
‘policy’. Deze extra informatie geeft cybercriminelen een betere onderhandelingspositie, wat leidt tot hogere losgeldbetalingen."
Het onderzoek laat ook zien dat bedrijven met een goed ingericht back-upsysteem 27 keer minder vaak losgeld betalen bij cyberaanvallen. “Cybercriminelen die in het netwerk van een slachtoffer zitten, gaan bewust op zoek naar back-ups, en verwijderen die”, zegt Tom. “Alleen het hebben van back-ups is dus niet voldoende om je bestanden terug te halen. Het is belangrijk om back-ups te hebben die niet aangepast kunnen worden door onbevoegden in je netwerk. Offline back-ups zijn daar de meest eenvoudige oplossing voor, maar ik heb ook cloud-oplossingen voorbij zien komen”.
Handel, bouw en ICT vaakst getroffen
Handelsbedrijven, waaronder retail en groothandel, zijn het vaakst slachtoffer van ransomware (32,6% van de aanvallen), met een gemiddeld losgeldbedrag van €112.793. De bouwsector volgt met 17,9% van de gevallen, en de ICT-sector wordt minder vaak getroffen (14,7%), maar kent wel de hoogste losgeldbetalingen met een gemiddelde van €268.039.
Volgens Meurs gaan cybercriminelen doelgericht te werk: "Vaak lees ik in chatberichten die cybercriminelen naar elkaar sturen, of op illegale marktplaatsen waar inloggegevens worden verkocht, dat er specifiek gezocht wordt naar bedrijven uit sectoren die veel betalen.”
Bedrijven moeten zelf maatregelen nemen
De overheid, waaronder het Digital Trust Center (DTC), adviseert slachtoffers van ransomware om geen losgeld te betalen. Betalen biedt geen garantie dat gegevens worden teruggegeven of ongewijzigd blijven. Daarnaast vergroot het de kans op
herhaalde afpersing en stimuleert het cybercriminaliteit. Bij de politie wordt gezien dat het losgeld direct gebruikt wordt om inloggegevens van (nieuwe) slachtoffers te kopen.
Uit het onderzoek van Meurs blijkt dat bedrijven vaak geen andere keus hebben dan losgeld te betalen: “In grofweg 5 van de 100 gevallen waarin wordt betaald, hebben slachtoffers wel de mogelijkheid om op een andere manier te herstellen dan te betalen, maar kiezen ze er toch voor te betalen – bijvoorbeeld om sneller te herstellen of reputatieschade te voorkomen. In de overige 95 gevallen is er geen andere optie om te herstellen. In die gevallen is hun hele IT-infrastructuur kapot en niet meer herstelbaar, waardoor het betalen van losgeld de enige optie is om een faillissement te voorkomen."
Politie-interventies spelen een belangrijke rol bij het bestrijden van ransomware, maar geen enkele aanpak blijkt op zichzelf voldoende. Bedrijven moeten vooral zélf maatregelen nemen om de kans op een succesvolle aanval drastisch te verkleinen.
Ben je voorbereid op een cyberaanval?
Gebruik goed beveiligde of offline back-ups. Bedrijven met goed ingerichte back-up systemen betalen 27 keer minder vaak losgeld. Cybercriminelen proberen back-ups te verwijderen zodra ze in je systeem zitten.
Stel multifactorauthenticatie (MFA) in op alle belangrijke systemen.
Train medewerkers in cyberbewustwording, over bijvoorbeeld phishing en social engineering om menselijke fouten te minimaliseren.
Check je cyberverzekering en de vindbaarheid ervan voor indringers. Zorg dat wat ze erover vinden geen onbedoelde prikkels bevat om het losgeld te verhogen.
Werk samen met het DTC en sectorinitiatieven, en meld verdachte activiteiten direct bij de politie.
