Geen gevolg van het gronddelict

In een recente uitspraak van 4 november 2024 heeft het gerechtshof Den Haag meer duidelijkheid geschept over de term 'voorafgaand misdrijf' dat bij witwasbepalingen een belangrijke rol speelt. Bij witwassen gaat het, in de kern, om handelingen die worden gepleegd ten aanzien van geld of voorwerpen (inclusief vermogensrechten) die 'uit enig misdrijf afkomstig zijn'. Het Openbaar Ministerie stelde zich in onderhavige casus op het standpunt dat, omdat er sprake was van donaties en sponsorovereenkomsten waarbij de daadwerkelijke donaties/sponsorbedragen lagere bedragen omvatten dan de donatiekwitanties/-overeenkomsten vermeldden, deze gelden uit het misdrijf valsheid in geschrift afkomstig waren, en dat derhalve sprake was van witwassen. In eerste aanleg volgde de rechtbank dat standpunt en veroordeelde voor (onder andere) gewoontewitwassen.

Daar gaat het gerechtshof echter niet in mee. Het feit dat de betalingen telkens samengingen met het opmaken en vrijgeven van valse kwitanties/sponsorovereenkomsten betekent nog niet dat de gelden daarom uit een misdrijf (namelijk valsheid in geschrift) afkomstig zijn. De woorden "afkomstig zijn uit" houden volgens het gerechtshof meer in dan enkel 'in verband staan met'. Voor een kwalificatie van witwassen is vereist dat het geld in causaal verband staat met enig misdrijf, het moet het gevolg zijn van enig misdrijf. Dat was in deze kwestie niet aan de orde. Het gerechtshof overwoog als volgt:

"Dat de donatiebetalingen in combinatie met de valse kwitanties vervolgens zijn gebruikt door de belastingplichtigen om een onjuiste/onvolledige aangifte inkomstenbelasting in te dienen met als doel van de Belastingdienst een (onterechte) teruggave te ontvangen, maakt nog niet dat de oorspronkelijke legale afkomst is gewijzigd in een illegale afkomst."

Er zijn geen aanwijzingen dat de donatie/sponsorgelden uit enig misdrijf afkomstig zijn, en witwassen kan daarom niet bewezen worden. Dat zou anders kunnen zijn bij de belastingteruggaven die de Belastingdienst op basis van deze valse donatiebewijzen had gedaan. Dan kan immers wel gezegd worden dat die terugbetalingen van de Belastingdienst in dusdanig causaal verband staan met de valse kwitanties/overeenkomsten, dat zij afkomstig zijn uit enig misdrijf. Dat was in deze casus echter niet ten laste gelegd.

Deze bijdrage is geschreven door Luca van der Hoeven, als advocaat verbonden aan JahaeRaymakers Advocaten. Zij specialiseert zich in o.a. witwassen, omkoping en internationale sancties.