ANTWOORD
Het korte antwoord is “nee”. Sommige deskundigen gebruiken regressieanalyses en andere empirische methoden teneinde een geldbedrag te hangen aan de kosten van corruptie. Dit is echter vrijwel onmogelijk, omdat de bedragen die aan steekpenningen zijn besteed (uiteraard) niet openbaar worden gemaakt. Niemand weet precies hoeveel geld per jaar wordt “geïnvesteerd” in corrupte ambtenaren. En steekpenningen bestaan niet alleen in de vorm van geld: gunsten, diensten, cadeautjes, enzovoort, komen net zo vaak voor. Hoogstens kan men de correlatie onderzoeken tussen het niveau van corruptie en bijvoorbeeld democratisering, economische ontwikkeling of milieuschade. De sociale kosten van corruptie zijn nog moeilijker in geld uit te drukken. Niemand weet hoeveel het verlies van een energieke ondernemer of een befaamde wetenschapper een land kost.
Bovendien zou iedere schatting van de maatschappelijke kosten in geldwaarde ontoereikend zijn om de menselijke tragedie te meten die gepaard gaat met een ontslag, met analfabetisme, of met ontoereikende medische verzorging. Een algemene scepsis ten opzichte van elke poging tot kwantificering van de kosten van corruptie is dus gerechtvaardigd. Het volgende voorbeeld illustreert het dilemma van het uitdrukken van de problematiek in feiten en cijfers:
Een kerncentrale wordt gebouwd ergens in de wereld, voor een bedrag van $ 100 miljoen. Er kan worden betoogd dat – ware er geen corruptie – de kosten maar $ 80 miljoen zouden moeten zijn. De financiële schade aan de maatschappij wordt dan $ 20 miljoen. In de praktijk worden projecten vaak simpelweg zo gepland dat degenen die betrokken zijn grote privéwinsten kunnen maken. Ervan uitgaande dat de kerncentrale overbodig was, zou de financiële schade moeten worden vastgesteld op $ 100 miljoen. Daarnaast geldt dat geen enkel groot bouwproject het milieu onaangetast laat. De resultaten hiervan kunnen zijn: meer verontreiniging, vermindering van de waarde van de grond, hervestiging van de inwoners, een toename van de schuldenlast van het land, enz. Deze berekening – waarschijnlijk het dichtst bij de werkelijkheid – is enorm complex. Op wereldwijde schaal, lijkt het bijna onmogelijk zo’n berekening te maken. Maar zelfs indien men in staat zou zijn een berekening te maken van de schade aan het milieu, de toename van de schuldenlast en andere factoren, dan nog zou het onmogelijk zijn een meting te doen van de afbrokkeling van het vertrouwen van het publiek en de afbrokkeling van legitimiteit van een overheid. Want ook dit zijn directe gevolgen van corruptie.
